ماسوله؛ شهر عروسک های رنگی و آبشارهای آبی

در جنوب غربی استان سرسبز گیلان و در 36 کیلومتری شهر فومن، شهری با هوای مه آلود، تابستان های خنک و زمستان های پربرف قرار گرفته که تا مرکز استان 60 کیلومتر فاصله دارد و بیش از 40 سال پیش در فهرست میراث فرهنگی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است. ماسوله ی خوش آب و هوا که با معماری منحصر به فرد، هر سال هزاران گردشگر را از داخل و خارج از کشور به خود می خواند؛ کوهستان های سر به فلک کشیده، جنگل و ییلاقات سبزی دارد که در بهار و تابستان، بسیاری را برای سفر به این دیار وسوسه می کنند. به علاوه برای آنها که سودای کوهنوردی دارند، ماسوله و "قله شاه معلم" آن یک مقصد ایده آل است. قله شاه معلم 3 هزار و 50 متر ارتفاع دارد و عنوان بام گیلان را با خود به دوش می کشد.

معماری شهر ماسوله

آنچه نام ماسوله را در میان شهرهای گیلانِ سرسبز برجسته کرده، معماری خاص آن است. خانه های پلکانی و بدون حیاط ماسوله راوی چندین نسل تاریخ و فرهنگ مردم این سرزمین هستند. در واقع می توان گفت این شکل ارتباطات و ویژگی های اقتصادی و اجتماعی اهالی ماسوله بوده که در معماری خانه های آن نمود پیدا کرده است. گویی مردمان پیشین، خانه های خود را تا حد ممکن دور از سطح زمین می ساختند تا احساس امنیت بیشتری کنند. از سوی دیگر این خانه ها از دو یا چهار طرف باز بودند تا نورگیر باشند. بسیاری عنوان باغ شهر تاریخی را به ماسوله می دهند و دلیل آن نیز همزیستی میان محیط طبیعی و فضای سبز با معماری ساخته دست بشر است. بومیان ماسوله امروزی، تالش ها هستند که به زبان تالشی صحبت می کنند؛ زبانی که به تاتی و اوستایی بسیار نزدیک است.

اما ماسوله داستان خود را دارد؛ داستان کوچ مردمانی از سرزمین همسایه که کهنه ماسوله خوانده می شود. قرن ها پیش اهالی کهنه ماسوله که در ۶ کیلومتری شمال غرب ماسوله امروزی واقع شده،  به همراه مردمانی از ایران به شهر ماسوله امروزی کوچ کردند. سالها گذشت تا آنچه از مردم این سرزمین به جای مانده؛ از سنگ کوره تا سفالینه از دل خاک بیرون بیاید و بتوانیم رد زندگی مردمان قرن های پنجم تا هشتم هجری را بر روی آنها بیابیم. کهنه ماسوله امروز هم هویت خود را حفظ کرده است؛ هویت نخستین سکونتگاه اهالی ماسوله و یکی از مهم ترین مراکز فلزکاریِ زمان خود.

دیدنی های ماسوله

ماسوله با قدمت نزدیک به هزار سال که معماری آن یادگار دوران زندیه است، دیدنی های زیادی دارد که ترکیبی از تاریخ و طبیعت هستند:

موزه مردم شناسی

عمر موزه مردم شناسی ماسوله به دو دهه هم نمی رسد. این موزه که در ورودی شهر قرار گرفته، در سال 1381 تأسیس شده تا نمایشی از فرهنگ مردم ماسوله را در طول قرن ها در معرض دید بازدیدکنندگان بگذارد. موزه مردم شناسی از سه بخش تشکیل شده است: در بخش اول آن اسناد و اشیای متعلق به زندگی صد سال گذشته این مردم از کوزه، جام، کفش های سنتی و پول های قدیمی تا چینه های گِلی، کتیبه، داس، گهواره و بسیاری اشیای دیگر به نمایش درآمده است. بخش دوم آثاری از دو قرن گذشته و بخش سوم نیز یافته هایی از قرن چهارم هجری را عرضه کرده اند. موزه مردم شناسی ماسوله در حقیقت یک موزه شخصی است و آن را یک فرهنگ پژوه ماسوله ای به نام فرهاد شرفی ماسوله ای بنیان نهاده است. 

بازار ماسوله 

بازار ماسوله، قلب اقتصادی شهر با تمام ویژگی های یک بازار سنتی است که از چهار سطح مجزا تشکیل شده است. در دو سطح پایینی مغازه ها از یک طبقه و در دو سطح بالایی از دو طبقه ساخته شده اند. چهار محله به نام های مسجدبر، خانه بر، کشه سر و اسد محله آن را در بر گرفته اند و هر سطح بازار نیز به یک صنف تعلق دارد. به این صورت که راسته چموش دوزها و چاقوسازها در پایین ترین سطح قرار دارد، طبقه دوم در مالکیت عمده فروشان است و طبقات سوم و چهارم نیز به عمده فروشان بزرگ و تجار تعلق دارد. هر چند که بازار سنتی ماسوله همان رنگ و بوی گذشته را ندارد و برخی از مغازه های آن تخریب یا متروکه شده اند، اما وجود کاروانسراها در داخل یا مجاورت این بازار، نشان از این دارد که زمانی کسب و کار مردم شهر، از رونق برخوردار بوده است.

پارک جنگلی ماسوله

دو هزار هکتار وسعت که از کوهستان ها و جنگل های سرپوشیده با درختان راش، توسکا، مَمرز، فندق و درختچه ها و گیاهان دارویی تشکیل شده، پارک جنگلی ماسوله را به یکی از زیباترین مکان های گردشگری ایران و خاورمیانه بدل کرده است. گردشگران می توانند در هوای دل انگیز و فضای سرسبز این پارک قدم زده و از امکاناتی چون آلاچیق، رستوران و دکه که برای آنها در نظر گرفته شده، بهره مند شوند.

آبشار کوشم

آبشار کوشم که در ارتفاعات جنگل های ماسوله و در انتهای دره جنگلی آن واقع شده، 30 متر ارتفاع داشته، در امتداد رودخانه قرار گرفته و با انبوهی از درختان سرسبز احاطه شده است. خوشبختانه مسیر رسیدن به این رودخانه چندان هم سخت نیست و با یک پیاده روی سبک و شیب ملایم و در عرض یک ساعت می توانید به این آبشار برسید. کوشم از آبشارهای مورد علاقه کوهنوردان و طبیعت گردان است.

آبشار لار چشمه

آبشار لار چشمه در ارتفاع 670 متری از سطح دریا و در میان منطقه ای با جنگل های انبوه، نرسیده به ماسوله قرار گرفته و حوضچه های کوچک آب که در پای آن پدیدار شده اند؛ زیبایی دوچندانی به آن بخشیده اند. وجود رستوران، استراحتگاه و قهوه خانه در مجاورت این آبشار باعث شده تا گردشگران سیاحت و اقامت راحتی را در این مکان تجربه کنند.

قله شاه معلم

قله شاه معلم یا ماسوله داغ، دومین قله بلند گیلان است که 3 هزار و 50 متر ارتفاع دارد. سختی مسیر و زیبایی منحصر به فرد این قله ی محبوب در میان کوهنوردان، شکوه و ابهت خاصی به آن بخشیده است. بر اساس برخی روایت ها نیز نام قله از عارف پیری به نام شاه معلم گرفته شده که پس از مرگش در نزدیکی قله دفن شده است. شاید جالب باشد بدانید که در مسیر این قله هیچ چشمه ای وجود ندارد و برای آنانکه قصد صعود به آن را دارند، خشکی مسیر اندکی آزاردهنده است.

ییلاق کوربار ماسوله

رسیدن به ییلاق کوربار هر چند که پیمودن مسیری سخت را می طلبد و باید 3 تا 4 ساعت را کوه پیمایی کنید، اما به قدری از مناظر سرسبز و مسحور کننده آکنده است که سختی اش برای عاشقان کوهنوردی، هیچ می نماید. کوربار در نزدیکی ماسوله و در میان جنگل های انبوه و سرسبز قرار گرفته و یکی از مناطق بکر و کمتر شناخته شده ماسوله به شمار می رود.

سوغات ماسوله

اگر در بازار سنتی ماسوله قدم بزنید، بی شک مسحور رنگ هایی خواهید شد که در اقلام مختلف از خوراکی تا صنایع دستی متجلی شده اند. در مغازه هایی که مخصوص فروش صنایع دستی هستند؛ سفال های آبی، پارچ و ظروف مسی و کاسه های دیزی خوری به مسافرانی که علاقه خاصی به این کارهای دستی دارند، چشمک می زنند. از هر چه بتوان گذشت، از عروسک های کاموایی رنگی معروف ماسوله که هنر دست زنان این شهر است، نمی توان چشم پوشید. برای بسیاری از مسافران قدم زدن در بازار سنتی ماسوله و چشیدن طعم خوراکی های ترش و شیرین آن از لواشک و گلپر تا شیرینی اگردک لطف خاصی دارد. خیلی های دیگر نیز بدون خرید چموش (پاپوش گیلکی)، گلیم، صنایع چوبی و فلزی، شال و جوراب، لباس های محلی، دستکش و روفرشی (نوعی جوراب ساق کوتاه) نخی و پشمی، لیف حمام، جوراب ساق کوتاه و بلند، کلاه پشمی و ... پایشان را از ماسوله بیرون نمی گذارند.

ماسوله با این همه زیبایی طبیعی و غیرطبیعی که مشتاقان بسیار دارد، اقامتگاه هایی را هم برای مسافران خود در نظر گرفته است. به ویژه اینکه رفت و آمد گردشگران خارجی به این شهر هم کم نیست. از جمله این هتل ها، هتل آرام ماسوله است که برای رزرو آن می توانید به سایت جااینجاس مراجعه کنید.