کندوان؛ روستای نگهبانان

روستای صخره ای کندوان که سومین روستای صخره ای جهان است، در شهرستان اسکو در آذربایجان شرقی واقع شده و یکی از پرآوازه ترین و زیباترین جاذبه های گردشگری آن به شمار می آید. کنداون با عمر 7 هزار ساله خود، روایت های زیادی برای بینندگانش دارد؛ روایت هایی که موجب شده تا بیش از یک دهه پیش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد. اما آنچه بیش از همه چشم ها را به خود خیره می کند، خانه های منحصر به فرد آن است که از دل کوه ها سربرآورده اند. آشنایی بیشتر با کندوان پر رمز و راز و نگاهی به گذشته و حال آن، خالی از لطف به نظر نمی رسد.

کندوان در گذر زمان

در دامنه های رشته کوه های آتشفشانی سهند که عروس ایران لقب گرفته، روستایی از دل کوه ها سر برآورده که معماری صخره ای آن، نامش را بر سر زبان ها انداخته است. می گویند فعل و انفعالات آتشفشانی سهند خالق کندوان بوده اند؛ به این شکل که طی هزاران سال، توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی با باد، برف و باران دست به دست هم داده و شکل کنونی آن را به وجود آورده اند.

در حقیقت کندوان این شکل منحصر به فرد خود را مدیون طبیعت بوده، بدون اینکه انسان ها در آن دخالتی داشته باشند. اما سال ها پیش مردمان این روستا که همنشینی با طبیعت آنها را مردمانی سختکوش بار آورده بود، دل صخره های سخت را شکافته و برای خود سرپناهی ساختند تا هم از خشم طبیعت در امان باشند و هم از هجوم دزدان و راهزنان. سرپناه هایی که شباهت جالبی به کله قند داشته، به آنها "کران" گفته شده و ساکنان آنها در امنیت و آرامش به زندگی مسالمت آمیز خود با طبیعت پیرامون ادامه می دادند.

 نگاهی به خانه های کندوان

خانه های مخروطی کندوان یا همان کران ها شکل و شمایل خاصی دارند و ترکیبی از امکانات امروزی و معماری خاص این منطقه هستند. بهتر است نگاهی به نمای بیرونی و درون این خانه های عجیب بیندازیم تا بیشتر به خلاقیت مردم این منطقه پی ببریم:

کران های سنگی نزدیک به 40 متر ارتفاع و دو متر قطر دارند و همین نیز باعث شده تا داخل خانه ها به طور طبیعی در زمستان ها گرم و در تابستان ها خنک باشد. اثر دیگری که قطر ضخیم دیوارها داشته، نور اندک در طبقه های پایین و نورگیر و پنجره های زیاد در طبقه های بالایی است. پنجره ها و نورگیرها نیز از شیشه یا چوب ساخته شده و به شکل شطرنجی هستند.

نکته جالب این است که گویی اهالی کندوان هزاران سال پیش مبدعان آپارتمان نشینی بوده اند؛ چرا که بیشتر خانه ها از دو تا چهار طبقه جداگانه و مستقل تشکیل شده و طبقه همکف نیز به اصطبل اختصاص داشته است که همان پارکینگ خودمان است! درون این خانه ها اما شاید چندان عجیب نباشد؛ هم اتاق نشیمن است و هم آشپزخانه و سیستم لوله‌کشی آب و برق.

کندوان فقط از خانه های صخره ای عجیب تشکیل نشده؛ مسجد، حمام عمومی، مدرسه و آسیاب هم در این روستا به چشم می خورد. ضمن اینکه آبریزهای روستا خارج از کران‌ها و در کنار معبرها قرار گرفته و بین چند خانواده مشترک هستند. 

روایت ها پیرامون نام کندوان

اینکه روایت های مختلفی پیرامون نام و تاریخ یک روستا یا شهر قدیمی وجود داشته باشد، چندان عجیب نیست. کندوان نیز از این قاعده مستثنی نیست. مثلا برخی می گویند ساکنان روستای مجاور کندوان که "حیله ور" نام داشته، در قرن هفتم هجری به این روستا پناه آوردند تا از یورش مغول ها در امان بمانند. مهاجران به تدریج به کندن دل کوه ها پرداختند تا برای خود سرپناهی دست و پا کنند و خانه هایشان را به شکلی بسازند که امروز هست. برخی نیز در مورد نام کندوان بر این باور هستند که خانه های آن به کندو شباهت دارند و از این رو، روستا نام کندوان را به خود گرفته است. اما به نظر می رسد روایت زیر به واقعیت نزدیک تر باشد:

در بعضی اسناد کهن و نیز لغتنامه دهخدا آمده که کندوان یک کلمه مرکب است که از دو واژه کند(در ترکی به معنای روستا) و وان(به معنای نگهبانی یا آبی که در یک جا جمع شده) تشکیل شده است. ضمن اینکه وان پسوندی است که در نام بیشتر روستاهای آذربایجان مانند نخجوان، شیروان، دشت وان، فیل وان و غیره دیده می شود. نکته دیگر اینکه خانه های کندوان شباهتی با یک کندوی زنبور عسل که شش ضلعی است ندارند. بنابراین می توان گفت کندوان در حقیقت روستای نگهبانان است!

کندوان تنها نیست!

پیشتر گفتیم که کندوان سومین روستای صخره ای جهان است. سئوالی که پیش می آید این است که آن دو روستای دیگر در کدام نقطه از جهان قرار دارند؟ روستای "کاپادوکیا" در ترکیه و "داکوتا" در آمریکا دو روستای صخره ای دیگر در جهان هستند که مساحت آنها بیشتر از کندوان است، اما از یک بعد تفاوت زیادی با آن دارند. در حقیقت می توان گفت کندوان تنها روستای صخره ای جهان است که همچنان زندگی در آن جریان دارد. نزدیک به 117 خانوار در کندوان سکونت داشته و به کشاورزی، دامداری و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. کاپادوکیا و داکوتا هم اکنون خالی از سکنه هستند.

چگونه به کندوان برویم؟

 بهتر است بدانید که تابستان های کندوان، از آب و هوای چنان مطبوعی برخوردارند که از سفر به آن پشیمان نخواهید شد. به علاوه کمتر کسی می تواند در مقابل این همه زیبایی و منحصر به فرد بودن مقاومت کند. اگر شما هم با شنیدن وصف بی مثال این روستا، قصد سفر به آن را دارید و تصمیم گرفته اید با ماشین شخصی خود و از تبریز دل به جاده بزنید؛ باید 54 کیلومتر به سمت جنوب غرب برانید و با عبور از شهر سهند و اسکو به روستای کندوان برسید. برای ماندن در این روستای زیبا هم می توانید از طریق سایت جااینجاس و به صورت کاملا آنلاین، به رزرو اقامتگاه بپردازید.