قزوین؛ شهرِ پاک ایران، یادگار شاهپور ساسانی

قزوین که زمانی شاهراه تجارت شرق به غرب بوده، امروز از مهم‌ترین شهرهای غرب و مرکز ایران به شمار می رود. وجود باغستان های وسیع در اطراف قزوین لقب شهر پاک ایران را برای آن به ارمغان آورده است. ضمن اینکه تنوع فرهنگی و قومی آن مثال زدنی است. اگرچه اهالی قزوین به فارسی و با لهجه خاص خود سخن می گویند، تاتی، گیلکی و آذری نیز در آن تکلم می شود و اقوامی چون کردها و لرها هم در آن ساکن هستند. روستای زرگر با زبان خاص مردمانش را هم نباید فراموش کرد. اما اینها همه آن چیزی نیستند که برای سفر به قزوین باید بدانید.

قزوینِ دیروز

هزاران سال پیش و در روزگار ساسانیان، شاهپور اول ساسانی بنای شهری را گذاشت که ما امروز به نام قزوین می شناسیم. می گویند شاهپور اول که از حمله های گاه و بیگاه اهالی سرزمین دیلم جان به لبش رسیده بود، یک پایگاه نظامی با دژ و استحکامات فراوان بنا نهاده و ارتش خود را در آن مستقر کرد. این پایگاه نظامی به مرور زمان توسعه پیدا کرده و قزوین امروزی را شکل داد. هر چند هجوم دیلمیان بهانه ای برای تولد قزوین بود، اما سال ها بعد نیز این سرزمین از هجوم دیگران در امان نماند. وقتی اعراب به ایران حمله کردند، قزوین هم مانند دیگر بخش های این سرزمین پذیرای اسلام شده و این بار برای اعراب به یک پایگاه نظامی مهم تبدیل شد. 

روایت های تاریخی پیرامون شهر و نام آن بیشمار است. برخی از آنها بر این باورند که در زبان مردمان یونان باستان و اروپایی ها، قزوین؛"راژیا" و"آرساس" یا"آرساسیا" خوانده می شده است. بعضی دیگر می گویند که اشکانیان، قزوین را"اردپا" می نامیده اند و ساسانیان به سبب اهمیتی که برای آن قائل بودند،"کشوین"، یعنی سرزمینی که نباید از آن غافل شد. روایت کاملا متفاوت از آنِ مورخان امروزی است که می گویند این اقوام ساکن در سواحل دریای کاسپین یا همان کاسپی ها بودند که قزوین را بنا کردند. از این رو قزوین عربی شده"کاسپین" است. روایت ها هر چه باشند، قزوین از آنجا که در مسیر جاده ابریشم بوده، با گذشت زمان و حکمرانی سلسله های گوناگون اهمیت خود را حفظ کرده است. این شهر در دوره صفویان هم 57 سال پایتختی ایران را عهده دار بوده است.

قزوین و نقش قلم بر پیکر کاغذ

قزوین و قزوینی ها با خوشنویسی پیوند عمیقی دارند؛ پیوندی که آن را به پایتخت خوشنویسی ایران بدل کرده است. شاید هیچ شهری به اندازه قزوین، خوشنویسان بزرگ و پرآوازه تربیت نکرده باشد؛ از میرعماد قزوینی که فخر خوشنویسان ایران است تا میرزا محمد حسین عماد الکتاب قزوینی، میرزا محمد علی خیارجی قزوینی، عبدالمجید طالقانی، ملک محمد قزوینی، گوهرشاد حسنی سیفی، میرابراهیم قزوینی، میرمحمد امین حسنی سیفی قزوینی و یحیی قزوینی. کاخ چهلستون شهر نیز یک موزه دائمی خوشنویسی را در خود جای داده که هر سال میزبان رویدادهای مهم خوشنویسی چون دوسالانه خوشنویسی، جشنواره خوشنویسی آیات قرآنی و جشنواره خوشنویسی غدیر است.

یادگارهای تاریخ بر پیکر قزوین

سراغِ تاریخ پر فراز و نشیب قزوین را می توان در بناهای بیشماری گرفت که دیوارها، سبک معماری، راسته ها و سراهای آنها روایت می کنند. بیهوده نیست که این شهر میزبان بیشترین یادگارهای تاریخی ایران است. یادگارهایی از سپه؛ نخستین خیابان ایران تا مساجد، آب انبارها و موزه ها. برخی از آثار تاریخی قزوین را می توان در بناهای زیر خلاصه کرد:

بازار قزوین و سرای سعدالسلطنه

بازار قزوین و کاروانسرای سعدالسلطنه را شاید بتوان مهم ترین یادگار به جا مانده از دوره صفویان و قاجارها دانست. معماری بازار با راسته ها و سراهای منحصر به فرد خود، زندگی آن روزها را پیش چشم ها تصویر می کند. این بازار در حقیقت یک مجموعه بزرگ است که از بزرگ ترین کاروانسرای درون شهری ایران؛ یعنی کاروانسرای سعدالسلطنه که یادگار ناصرالدین شاه است؛ سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی (سرای شاه)، تیمچه‌‌های روباز و سر پوشیده و راسته قیصریه تشکیل شده است. هم‌چنین در سفر به این شهر با اقامت در هتلی همچون هتل کوروش قزوین می‌توانید به آسانی به سعد السلطنه دسترسی پیدا کنید.

کاخ چهلستون

کاخ و موزه چهلستون که به نوعی نماد قزوین به شمار می رود را شاه تهماسب صفوی برای قزوین به یادگار گذاشته است. البته چهلستون قزوین از اثر همنام خود در اصفهان چندین دهه ای بزرگ تر است و امروزه به یک موزه خوشنویسی تبدیل شده است. کاخ چهلستون در میدان آزادی (سبزه میدان) واقع شده و همه روزه از ساعت  9 تا 18 میزبان میهمانان خود است. اگر هم دوست دارید محل اقامت شما در سفر در چنین فضاهای سنتی سپری شود، می‌توانید هتل سنتی ارغوان قزوین را در گزینه‌های خود قرار دهید.

حمام قجر

اشتباه نکنید! حمام قجر را هیچکدام از شاهان قاجار نساخته اند. این بنا که امروز به یک موزه مردم شناسی تبدیل شده، در دوره صفویه و به دست یکی از سرداران شاه عباس بنیان نهاده شده است. در حمام قجر که عمری به بلندای 400 سال دارد، می توانید نظاره گر جلوه هایی از زندگی مردم قزوین باشید که در کالبد بی جان عروسک ها به نمایش درآمده است. عروسک هایی که نماینده اقوام و مشاغل مختلف قزوینِ آن روزها از کرد و لر تا آهنگر و دعانویس هستند. برای دیدار از حمام قجر باید به خیابان عبید زاکانی بروید.

حسینیه امینی‌ها

به خیابان مولوی قزوین که بروید، یک خانه بزرگ تاریخی که بر سردر آن نام حسینیه مرحوم حاج محمدرضا امینی حک شده؛ شما را به خود می خواند. حسینیه امینی ها در واقع خانه یک تاجر بزرگ قزوینی به همین نام بوده که در دوره قاجار می زیسته است. چند دست حیاط این خانه وسیع با سه تالار بزرگ و مجلل آن که ارسی های 9 دهنه و گره های چینی آنها را از هم جدا کرده، نشان از ثروت صاحبخانه دارند.

کلیسای کانتور

کلیسای کانتور را روس ها در زمان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم ساخته اند؛ حیاط آن مدفن یک خلبان و یک مهندس روس است؛ دو اتاق دارد که یکی از آنها برای تعویض لباس کشیش ها مورد استفاده قرار می گرفته و زیر گنبد کلیسا یک صلیب با خط مورب وجود دارد که نماد مسیحیان ارتدوکس است.

سردرعالی‌قاپو و خیابان سپه

نزدیک به 3 دهه پایتختی قزوین برای صفویان، یادگارهای تاریخی زیادی برای آن به ارمغان آورده است. کاخ عالی قاپو یکی از آنهاست که هرچند امروز تنها سردر آن باقی مانده، اما همچنان شکوه آن بینندگان را مسحور خود می کند. نمای سردر عالی قاپو به خیابان سپه است که اولین خیابان ایران با 500 سال قدمت است.

آب‌انبارهای قزوین

قزوین به شهر آب انبارها شهره است و آب انبارهای بزرگی مانند آب انبار سردار بزرگ در خیابان راه‌آهن، آب‌انبار حاج کاظم در انتهای خیابان تبریز و نیز آب انبار مسجد جامع قزوین در آن قرار دارند. برای نمونه آب انبار حاج کاظم بیشتر شهرت خود را مدیون سردر کاشیکاری، طاق رسمی ‌بندی و کتیبه سنگی و دو بادگیر خود است. 

مسجد جامع و مسجدالنبی قزوین

مسجد جامع قزوین که ترکیبی از معماری دوران سلجوقی، صفوی و قاجار است، امروز بیشتر به یک موزه بدل شده که انواع سفالینه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها، ارسی‌ها، کاشی‌ها و گچبری‌های تاریخی را در دل خود جای داده است. برای دیدن این مسجد هم باید به خیابان سپه بروید. اما مسجد جامع تنها مسجد تاریخی قزوین نیست. مسجد النبی که به آن مسجد سلطانی هم گفته می شود، در کنار بازار تاریخی قزوین واقع شده و میراث فتحعلی شاه قاجار به شمار می رود. این مسجد 14 هزار متر مربع مساحت دارد.

دروازه تهران و درب کوشک

از برج و بارو و دروازه های قزوین تنها دروازه تهران و دروازه درب کوشک مانده اند که یکی در جنوب شهر و در کنار میدان تهران قدیم است و دیگری در انتهای خیابان آزادی.

 قلعه الموت

کمی که از قزوین فاصله بگیریم و به ارتفاعات میان قزوین و گیلان نزدیک شویم، به یکی از مشهورترین بناهای تاریخی ایران می رسیم: قلعه حسن صباح. آنگونه که تاریخ روایت می کند، این قلعه مرکز حکومتداری رهبر فرقه اسماعیلیه بوده و در آن افراد رده بالای اجتماع سکونت داشته اند. هر چند قلعه از تاخت و تاز مغول ها در امان نماند و در آتش خشم هلاکو سوخت، اما ویرانه های به جا مانده از آن صدها سال بعد مرکز توجه تاریخ دوستان شده است.

پارک جنگلی باراجین و دهکده طبیعت 

شاید فکر کنید قزوین تنها به جاذبه های تاریخی اختصاص دارد و در آن خبری از فضای سبز و طبیعت نیست. اما سخت در اشتباه هستید. پارک جنگلی باراجین در دو کیلومتری شمال شهر، یک تفریحگاه عالی است که به دلیل مجاورت با رودخانه ارنزک؛ مسافران را میهمان هوایی عالی و مطبوع می کند. باید بدانید که پارک باراجین هم  زمین چمن دارد و هم پیست دوچرخه و موتور سواری، شهر بازی و کمپینگ برای مسافران. دهکده طبیعت که بخشی از پارک باراجین به شمار می رود نیز زیستگاه گونه های کمیاب است و در آن می توانید با دست خود به حیوانات آن غذا بدهید!

سوغات و غذاهای خوشمزه قزوین

اینکه به قزوین سفر کنید و طعم شیرینی های خوش آوازه و غذاهای خوش رنگ و لعاب آن را نچشید، کمی عجیب به نظر می رسد. شیرینی های سنتی قزوین از انواع باقلوا، نان برنجی و نان نخودی تا نان چرخی، شیرینی اتابکی، شیرینی قندی، نان نازک و نان چایی محبوبیت زیادی بین خود قزوینی ها و میهمانان آن دارند و سوغات دلچسبی برای سفر به شمار می روند. گلِ سر سبد غذاهای قزوین هم قیمه نثار است که طعم و رنگ دلفریب آن، هیچ مسافری را بی نصیب نمی گذارد. البته قزوینی ها غذاهای محلی دیگری چون کوکو شیرین، شیرین پلو، دُیماج، آش دوغ و آش ماش پیازو هم دارند.

آنچه گفتیم تنها معرفی مختصری از قزوین است و برای دیدن زیبایی های منحصر به فرد آن تنها راه، سفر به این شهر است. پس چمدان خود را ببندید و اگر قصد اقامت در هتل را دارید، برای رزرو هتل ایرانیان، هتل مرمر، هتل البرز، هتل راژیا و هتل ایران و نیز هتل خانه بهروزی و مهمانسرا ابریشم به سایت جااینجاس مراجعه کنید.